آینده صنعت بانکداری در شرایط پساکرونا

آینده صنعت بانکداری در شرایط پساکرونا

سناریوهای منتخب در آینده صنعت بانکداری در شرایط عدم قطعیت

خروجی نرم افزار میک مک، ۱۱ عامل از بین عوامل ۵۱ گانه شناسایی شده را به عنوان عوامل استراتژیک شناسایی کرد. این چهار عامل در نمودار  در ناحیه ۱ شبکه مختصات قرار داشتند. این عوامل به عنوان عوامل پایه اصلی در سناریو نویسی در ادامه مورد استفاده قرار گرفت. مجموعه وضعیت های محتمل این عوامل به شکل شفاف گره ها و مسیر های سیاست گذاری را برای مدیران معین می کند. به منظور سناریو نگاری در این مرحله از کارشناسان متخصص نظرخواهی شد و نهایتاً با جمع بندی آنها ۲۹ وضعیت محتمل برای ۱۱ عامل تعریف گردید. وضعیت محتمل برای هر عامل شبیه سایر عوامل بود و طیفی از وضعیت های نامطلوب تا مطلوب را پوشش می دهد. عوامل کلیدی و وضعیت احتمالی آنها در آینده صنعت بانکداری در جدول زیر  نمایش داده شده است.

عوامل استراتژیک و عدم قطعیت های کلیدی آن

آینده صنعت بانکداری

مقصود از تعریف سناریوها، انتخاب فقط یک آینده مرجح و آرزوی به حقیقت پیوستن آن یا پیداکردن محتمل ترین آینده و سعی در تطبیق با آن نیست، بلکه قصد اصلی ، اتخاذ تصمیم هایی استراتژیک است که برای « همه آینده های ممکن » به اندازه کافی خردمندانه و پابرجا باشند. اگر هنگام تدوین سناریوها تفکر جدی صورت گیرد، آنگاه مهم نیست که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، زیرا دولت، شرکت یا سازمان، در مقابل « هر اتفاقی » آماده است  و می تواند بر مسیر اتفاقات آینده تأثیرگذار باشد. در برنامه ریزی بر پایه سناریو، تلاش می شود بر اساس فهم دلالت های انتخاب های امروز، راه های اثر گذاری بر پیامدهای آتی این انتخاب ها در آینده کشف شوند.

نرم افزار سناریو ویزارد برای انجام محاسبات پیچیده سناریونویسی طراحی شده است. پس از انتخاب عوامل کلیدی، هر یک از عوامل به وضعیت های مختلف طبقه بندی شد و این وضعیت ها برای تمام عوامل کلیدی به صورت ماتریسی در اختیار متخصصین قرار می گیرد. در این پرسشنامه، وضعیت ها می توانند تأثیرگذاری منفی را نیز نشان دهند و اعداد پرسشنامه از ۳ تا ۳- متغیر است. سؤال محوری این پرسشنامه این است که وقوع وضعیت A1 از عامل کلیدی A  چه تاثیری بر وقوع یا عدم وقوع وضعیت B2 از عامل کلیدی B خواهد داشت. که جواب آن به صورت طیفی از اعداد ۳ تا ۳- ذکر  شده و در نهایت، در نرم افزار مذکور تحلیل می شود. تکنیک تحلیلی این نرم افزار به CBI معروف است و هدف آن بهینه سازی سناریوها و اثر بخش و  قابل اطمینان کردن آنهاست.

با توجه به مباحث گذشته و بر اساس وضعیت های احتمالی آینده پیش روی صنعت بانکداری ، مجموعاً ۲۹ وضعیت مختلف برای ۱۱ عامل کلیدی طراحی گردید که طیفی از شرایط مطلوب تا نامطلوب را شامل میشدند. تعداد وضعیتهای هر عامل، متناسب با میزان پیچیدگی شرایط صنعت و بروز عدم قطعیت ها، بین ۲ تا ۳ حالت متغیر بوده است.

مجدداً همانند مرحله قبل ، با طراحی وضعیتها و تهیه ماتریس متقاطع ۲۹*۲۹ و با تعیین  عوامل کلیدی، پرسش نامه مفصلی با راهنمای کار تهیه و در اختیار متخصصان قرار گرفت. همانطور که در بخش روش شناسی به تفصیل بیان شد، متخصصین با طرح این سؤال که اگر هر یک از وضعیتهای ۲۹ گانه در صنعت بانکداری اتفاق بیفتد، چه تأثیری بر وقوع یا عدم وقوع سایر وضعیتها خواهد داشت به تکمیل پرسشنامه بر اساس سه ویژگی توانمندساز، بی تأثیر و  محدودیت ساز اقدام و با درج ارقامی بین ۳ تا ۳- ، میزان تأثیرگذاری هر کدام از وضعیت ها را بر سیستم مشخص کردند.

با جمع آوری داده ها که توسط متخصصین صنعت بانکداری صورت گرفت ، امکان استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد فراهم گردید. این نرم افزار در سال ۲۰۰۸ در دانشگاه اشتوتگارت، توسط دکتر ولفگانگ ویمر طراحی شده است. برای به دست آوردن سناریوها ، کمک ارزشمند این نرم افزار ضروری و حیاتی است. با توجه به اینکه، هدف تهیه سناریوهای ممکن از ترکیب ۲۹ وضعیت برای ۱۱ عامل می باشد ، انتظار می رود ۳۴۹۹۲ سناریوی ترکیبی از بین آنها استخراج شود که شامل همه احتمالات ممکن در آینده پیش روی آینده صنعت بانکداری است.

البته، این نتایج به هیچ وجه امکان تحلیل، سیاست گذاری و برنامه ریزی ندارند و صرفاً استفاده آماری دارند. نرم افزار سناریو ویزارد با محاسبات پیچیده و بسیار سنگین، امکان استخراج سناریوهای با احتمال قوی، سناریوهای با احتمال ضعیف و سناریوهای با احتمال سازگاری و انطباق بالا را برای محقق فراهم می آورد. با توجه به وسعت ماتریس و ابعاد آن به ترکیبی را بر اساس داده های پرسش نامه، تحلیل و تعداد سناریوهای زیر را گزارش داد.

مجموع جمع فعال و غیر فعال متغیرهای استراتژیک

(خروجی نرم افزار سناریو ویزارد بر اساس نظرات خبرگان)

آینده صنعت بانکداری

سناریو های ممکن: شامل تمامی وضعیت های ممکن است که می تواند در آینده محقق شود . این طیف از آینده ها، مجموعه ای تصاویری هستند که برای آینده در نظر گرفته می شود و عمدتاً تخیلی و حاصل تصویرپردازی ذهن بشر است. این آینده ها، فراتر از دانش و علم بشر امروزی است. (Voros, 2003)

سناریوهای باورکردنی: شامل مواردی است که بر اساس دانش فعلی بشر، امکان ظهور آنها در آینده وجود دارد و برخلاف آینده های ممکن که متناقض با اصول و دانش فعلی بشر هستند، این آینده ها منطبق بر این اصول هستند. آینده های باورکردنی ، زیرمجموعه ای از آینده های ممکن می باشند.(همان)

سناریوهای محتمل: به آینده هایی اشاره دارد که احتمالا تحقق می یابند. این آینده ها زیرمجموعه هایی از آینده های باورکردنی هستند. در سناریونویسی برای آینده، ترکیبی از آینده های ممکن، محتمل و باورکردنی، به عنوان آینده مطلوب  ترسیم می شود و برای رسیدن به آن آینده، سناریو های مختلفی از جمله سناریوهای متناقض، متناسب، متفاوت و متشابه، تدوین می شود. (همان)

نرم افزار سناریو ویزارد با محاسبات پیچیده و بسیار سنگین، امکان استخراج سناریوهای با احتمال قوی(محتمل)، سناریوهای با احتمال ضعیف(ممکن) و سناریوهای با احتمال سازگاری و انطباق بالا(قوی یا محتمل) را برای محقق فراهم می آورد. با توجه به وسعت ماتریس و ابعاد آن به اندازه  ۲۹ * ۲۹  پردازنده سناریوهای ترکیبی را براساس داده های وارد شده پرسشنامه، تحلیل و تعداد سناریوهای زیر را گزارش داد.

  • سناریو های قوی (محتمل) : ۲ سناریو
  • سناریو های باور کردنی (با سازگاری زیاد درونی) : ۲ سناریو
  • سناریو های ضعیف (ممکن): ۳۵۳ سناریو

ماهیت این نرم افزار به کاهش ابعاد احتمالی وقوع سناریوها از میان میلیونها سناریو به چند سناریوی محدود با سازگاری بالاست. نتایج حاکی از آن است که ۲ سناریو با امتیاز بسیار بالا و احتمال وقوع بیشتر در شرایط پیش روی صنعت بانکداری متصور هستند که از میان آنها ۱ سناریو شرایط امیدوار کننده و مطلوب (سناریو شماره ۱) و سناریوی دیگر شرایط بحرانی برای صنعت بانکداری و نظام اقتصادی ایران را نشان می دهند. نکته مهم اینکه نرم افزار هیچ اصرار و تأکیدی بر وجود انواع سناریوها از طیف های مختلف ندارد و تنها بر اساس روابط منفی تاثیرگذار و مثبت تاثیرگذار نسبت به طراحی سناریوها اقدام می کند. در این نرم افزار امکان دارد که در پروژه ای تمام سناریوها طیف وسیعی از وضعیت های مطلوب باشد و هیچ سناریوی بحرانی برای پروژه پیش بینی نگردد و بالعکس آن نیز صادق است.

همچنین نرم افزار ۳۵۳ سناریو با احتمال ضعیف را نشان می دهد که به نظر می رسد از یک طرف اعتماد به سناریوی ضعیف منطقی باشد و از طرف دیگر پرداختن به ۳۵۳ سناریو و سیاست گذاری و برنامه ریزی برای آنها تقریباً کاری غیرعملی، غیرممکن و غیر منطقی است. آنچه که به نظر می رسد منطقی بوده و مابین سناریوهای محدود قوی و سناریوهای وسیع ضعیف می باشد.

در جدول زیر سناریو های قوی (محتمل) برای آینده صنعت بانکداری در شرایط عدم قطعیت ترسیم شده است.

آینده صنعت بانکداری